ZASADY ZNAKOWANIA WINA

OBOWIĄZKI INFORMACYJNE PRODUCENTÓW WINA

Czym jest etykieta

Głównym celem przepisów dotyczących przekazywania informacji na temat żywności jest przede wszystkim dostarczanie pełnych i zgodnych z prawem informacji konsumentom, a także zapewnienie harmonijnego funkcjonowania rynku wewnętrznego obrotu żywnością. Pośród swoich licznych zapisów, prawo definiuje szereg pojęć takich jak czytelność, pole widzenia, nazwa opisowa, nazwa zwyczajowa, itp. I tak:

Etykieta oznacza jakąkolwiek metkę, znak firmowy, znak handlowy, ilustrację lub inny opis pisany, drukowany, tłoczony, odbity lub w inny sposób naniesiony na opakowanie lub pojemnik z żywnością lub załączony do opakowania lub pojemnika z żywnością.

Etykietowaniem będziemy zaś nazywali wszelkie napisy, dane szczegółowe, znaki handlowe, nazwy marek, ilustracje lub symbole odnoszące się do danego środka spożywczego i umieszczone na wszelkiego rodzaju opakowaniu, dokumencie, ulotce, etykiecie, opasce lub pierścieniu towarzyszącym takiej żywności lub odnoszącym się do niej

Podstawowe obowiązki informacyjne producentów wina

Zanim przejdziemy do wymienienia i omówienia konkretnych elementów etykiety wina, należy przyswoić sobie kilka zasad, którymi musimy się kierować opracowując etykietę. Przede wszystkim informacje obowiązkowe muszą być zawsze łatwo dostępne i znajdować bezpośrednio na opakowaniu lub na załączonej do niego etykiecie w taki sposób, aby:

były dobrze widoczne
wyraźne
czytelne
w stosownych przypadkach, nieusuwalne.

Nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte, pomniejszone ani przerwane jakimikolwiek innymi nadrukami, ilustracjami czy innym materiałem. Co oczywiste, na etykietach muszą znaleźć się informacje obowiązkowo wymagane przez przepisy. Inne informacje mogą być umieszczane tylko wtedy, jeśli przepisy pozwalają na ich fakultatywne umieszczenie.

Obowiązkowe informacje na temat żywności muszą być podawane nadto w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów z państw członkowskich, w których dany środek spożywczy jest wprowadzany na rynek. Nie budzi wątpliwości język kraju, na terenie którego wino jest wprowadzane na rynek. Możliwe jest jednak także stosowanie innych języków urzędowych UE z wyjątkiem bułgarskiego i greckiego z uwagi na brak powszechnej znajomości stosowanych w tych językach alfabetów.

UWAGA! Obowiązkowe dane szczegółowe umieszcza się w tym samym polu widzenia na pojemniku, by były jednocześnie czytelne w takim samym stopniu bez konieczności odwracania pojemnika. Dokonuje się tego w formie nieusuwalnych znaków, a dane te muszą być nadto wyraźnie wyodrębnione z otaczającego je tekstu lub obrazów graficznych.

Rozmiar czcionki użytej do zapisu większości danych szczegółowych (poza wyjątkami, o których mowa poniżej) musi wynosić co najmniej 1,2 mm, niezależnie od zastosowanego formatu czcionki. UWAGA! Rozmiar czcionki oznacza wysokość małej litery. W przedstawionym poniżej przykładzie – dla wysokości litery „x” w słowie „Appendix”.

W przypadku stosowania wyłącznie tzw. liter drukowanych, czyli tzw. wersalików, możliwe jest wyjątkowo stosowanie wysokości litery „A” w słowie „Appendix”

UWAGA! Minimalna wysokość czcionki będzie inna w przypadku danych szczegółowych takich jak informacja o zawartości alkoholu oraz ilości produktu. Informacje te podane zostaną poniżej przy omawianiu elementów obowiązkowych etykiety.

W przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia ma pole mniejsze niż 80 cm 2 , wysokość x rozmiaru czcionki, o którym mowa w ust. 2, wynosi co najmniej 0,9 mm.

INFORMACJE UMIESZCZANE OBOWIĄZKOWO

Nazwa środka spożywczego – jest to nazwa danego środka spożywczego zaczerpnięta z wymienionych we wstępie przepisów (np. wino, wino musujące, wino półmusujące, wino z przejrzałych winogron, itp.). Nazwa środka spożywczego nie może być zastąpiona nazwą chronioną jako własność intelektualna, nazwą marki lub nazwą wymyśloną (te naturalnie, jako nazwy handlowe samego wina mogą być umieszczane jako element dobrowolny).

Wybrane kategorie produktów sektora wina

Wino – „Wino” oznacza produkt otrzymywany wyłącznie w drodze całkowitej lub częściowej fermentacji alkoholowej świeżych winogron, rozgniatanych lub nie lub moszczu winogronowego. Wino:

posiada rzeczywistą zawartość alkoholu nie mniejszą niż 8,5 % obj., przy założeniu, że wino to było wyprodukowane wyłącznie z winogron zebranych w strefach uprawy winorośli A i B, oraz nie mniejszą niż 9 % obj., jeśli było wyprodukowane z winogron zebranych w innych strefach uprawy winorośli;
o naturalnej objętościowej zawartości alkoholu nie większej niż 15 % obj.
posiada, z zastrzeżeniem odstępstw, które Komisja może przyjąć w drodze aktów delegowanych, całkowitą zawartość kwasowości wyrażonej jako kwas winowy nie mniejszą niż 3,5 grama na litr lub 46,6 miliekwiwalenta na litr.

Młode wino w trakcie fermentacji – „Młode wino w trakcie fermentacji” oznacza wino, w którym fermentacja alkoholowa nie została jeszcze zakończona i które nie jest jeszcze oddzielone od swojego osadu.

Wino musujące – „Wino musujące” oznacza produkt:

otrzymywany z pierwszej lub drugiej fermentacji alkoholowej: — ze świeżych winogron, — z moszczu winogronowego, lub — z wina;
który przy otwarciu zbiornika wydziela ditlenek węgla powstały wyłącznie w wyniku fermentacji;
który charakteryzuje się spowodowanym obecnością ditlenku węgla w roztworze nadciśnieniem, nie mniejszym niż 3 bary, gdy znajduje się w zamkniętych zbiornikach w temperaturze 20 °C; oraz d) w przypadku którego całkowita zawartość alkoholu cuvées przeznaczonych dla jego przygotowania jest nie mniejsza niż 8,5 % obj.

Gatunkowe wino musujące – „Gatunkowe wino musujące” oznacza produkt:

otrzymywany z pierwszej lub drugiej fermentacji alkoholowej: — ze świeżych winogron, — z moszczu winogronowego, lub — z wina;
który przy otwarciu zbiornika wydziela ditlenek węgla powstały wyłącznie w wyniku fermentacji;
który charakteryzuje się spowodowanym obecnością ditlenku węgla w roztworze nadciśnieniem, nie mniejszym niż 3,5 bara, gdy znajduje się w zamkniętych zbiornikach w temperaturze 20 °C;
w przypadku którego całkowita zawartość alkoholu cuvées przeznaczonych dla jego przygotowania jest nie mniejsza niż 9 % obj.

Gazowane wino musujące – „Gazowane wino musujące” oznacza produkt, który:

jest otrzymywany z wina nieposiadającego chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego;
wydziela przy otwarciu zbiornika ditlenek węgla powstały wyłącznie lub częściowo w wyniku dodania do wina tego gazu;
charakteryzuje się nadciśnieniem spowodowanym obecnością ditlenku węgla w roztworze, nie mniejszym niż 3 bary, gdy znajduje się w zamkniętych zbiornikach w temperaturze 20 °C.

Wino półmusujące – „Wino półmusujące” oznacza produkt:

otrzymywany z wina, młodego wina jeszcze w trakcie fermentacji, moszczu winogronowego lub moszczu winogronowego w czasie fermentacji, pod warunkiem że produkty te mają całkowitą zawartość alkoholu co najmniej 9 % obj.;
o rzeczywistej zawartości alkoholu nie mniejszej niż 7 % obj.;
charakteryzujący się nadciśnieniem spowodowanym obecnością ditlenku węgla w roztworze, nie mniejszym niż 1 bar i nie większym niż 2,5 bara, gdy jest przechowywany w temperaturze 20 °C w zamkniętych zbiornikach;
umieszczany w zbiornikach sześćdziesięciolitrowych lub mniejszych.

Gazowane wino półmusujące – „Gazowane wino półmusujące” oznacza produkt:

otrzymywany z wina, młodego wina jeszcze w trakcie fermentacji, moszczu winogronowego lub moszczu winogronowego w czasie fermentacji;
o rzeczywistej zawartości alkoholu nie mniejszej niż 7 % obj. i całkowitej zawartości alkoholu nie mniejszej niż 9 % obj.:
charakteryzujący się nadciśnieniem nie mniejszym niż 1 bar i nie większym niż 2,5 bara, gdy jest przechowywany w temperaturze 20 °C w zamkniętych zbiornikach; ciśnienie to jest wywołane obecnością w roztworze w całości lub częściowo dodanego ditlenku węgla;
umieszczany w zbiornikach sześćdziesięciolitrowych lub mniejszych.

Wino z suszonych winogron – „Wino z suszonych winogron” oznacza produkt:

produkowany bez wzbogacania z winogron pozostawionych na słońcu lub w cieniu w celu częściowej dehydratacji;
o całkowitej zawartości alkoholu wynoszącej co najmniej 16 % obj., a rzeczywistej zawartości alkoholu co najmniej 9 % obj.;
o naturalnej zawartości alkoholu wynoszącej co najmniej 16 % obj. (lub 272 gramów cukru na litr).

Wino z przejrzałych winogron – „Wino z przejrzałych winogron” oznacza produkt:

produkowany bez wzbogacania;
o naturalnej objętościowej zawartości alkoholu większej niż 15 % obj.;
o całkowitej zawartości alkoholu nie mniejszej niż 15 % obj. i rzeczywistej zawartości alkoholu nie mniejszej niż 12 % obj. Państwa członkowskie mogą ustalić okres dojrzewania dla tego produktu.

Zawartość cukru (obowiązkowe dla win musujących) – oznaczane w następujący sposób (z uwagi na niejednoznaczność poleca się nazwy francuskie lub angielskie):

brut nature – jeżeli zawartość cukru wynosi mniej niż 3 gramy na litr; określenia te można stosować jedynie w odniesieniu do produktów, do których nie dodano cukru po wtórnej fermentacji.
ekstra brut lub extra brut – jeżeli zawartość cukru wynosi 0–6 gramów na litr.
bardzo wytrawne lub brut – jeżeli zawartość cukru wynosi mniej niż 12 gramów na litr.
wytrawne, extra sec lub extra dry – jeżeli zawartość cukru wynosi 12–17 gramów na litr.
półwytrawne, sec lub dry – jeżeli zawartość cukru wynosi 17–32 gramów na litr
półsłodkie, demi-sec, lub medium dry – jeżeli zawartość cukru wynosi 32–50 gramów na litr
słodkie, doux lub sweet – jeżeli zawartość cukru wynosi więcej niż 50 gramów na litr.

Ilość produktu netto – podawana w litrach, centylitrach, mililitrach.

UWAGA! Należy zwrócić uwagę na prawidłowe stosowanie jednostek:

mililitry – „ml” lub „mL”
centylitry – „cl” lub „cL”
litry – „L”

widziany często na etykietach skrót „ML” oznacza megalitr a zatem milion litrów!

Wino rozlewamy do butelek miarowych: 100 – 187 – 250 – 375 – 500 – 750 – 1000 – 1500 mL

UWAGA! Informację podajemy czcionką o minimalnej wysokości 4 mm (750 ml)

Zawartość alkoholu – Rzeczywista objętościowa zawartość alkoholu w napojach o zawartości alkoholu ponad 1,2 % objętościowo jest określana liczbą z uwzględnieniem nie więcej niż jednego miejsca po przecinku. Po liczbie jednostek procentowych następuje symbol ” %” oraz oznaczenie objętościowej metody pomiaru „obj.” (np. 12 % obj.), może być ona poprzedzona słowami „rzeczywista zawartość alkoholu” (np. rzeczywista zawartość alkoholu 12% obj.), „rzeczywisty alkohol” (np. rzeczywisty alkohol 12 % obj.) lub skrótem „alk.” (np. alk. 12% obj.).

Oznaczenie alkoholu musi zatem składać się z trzech części:

LICZBA – SYMBOL „%” – OZNACZENIE „OBJ.”

Dopuszczone odchylenie to 0,5 % obj. (1% obj. dla win musujących) przy pomiarze dokonywanym w temperaturze 20 °C.

UWAGA! Informację tę podajemy czcionką o minimalnej wysokości 3 mm (750 ml)

Miejsce wytworzenia – jako miejsce wytworzenia podaje się dokładną nazwę kraju pochodzenia. Poprawny zapis powinien przyjąć, któryś z następujących wariantów:

wino z Polski
wyprodukowane w Polsce
produkt Polski

Wskazanie podmiotu butelkującego – §, które można uzupełnić określeniami odnoszącymi się do gospodarstwa producenta.

W przypadku butelkowania na zlecenie, wskazanie butelkującego uzupełnia się słowami butelkowane dla […] lub butelkowane przez […], gdy wskazuje się nazwę i adres osoby, która przeprowadziła butelkowanie w imieniu osoby trzeciej, słowami butelkowane dla […] przez […].

Jeśli butelkowanie odbywa się w innym miejscu niż siedziba butelkującego, dokładnym danym, o których mowa w niniejszym ustępie, towarzyszy odniesienie do dokładnego miejsca, w którym miała miejsce czynność.

Jeśli butelkowanie przeprowadza się w innym państwie członkowskim, nazwa tego państwa.

Wymogi te nie mają zastosowania, w przypadku, gdy butelkowanie odbywa się w bezpośrednim sąsiedztwie butelkującego.

W przypadku pojemników innych niż butelki słowa butelkujący i butelkowane przez […] zastępuje się odpowiednio słowami pakujący i pakowane przez […], o ile użyty język sam nie wskazuje na taką różnicę.

Zawartość potencjalnych alergenów – informacja o substancjach mogących powodować alergie lub nietolerancje (np. gluten). Podaje się źródło alergenu, np. zawiera siarczyny. W przypadku gdy podawany jest pełny skład, alergeny powinny zostać wyróżnione lub podkreślone za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego je od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła. Lista alergenów została załączona (załącznik nr II) do rozporządzenia 1169/2011. UWAGA! Ta informacja musi być podana w języku polskim.

Lista alergenów:

GLUTEN
SKORUPIAKI i produkty pochodne
JAJA i produkty pochodne
RYBY i produkty pochodne
ORZESZKI ZIEMNE (arachidowe) i produkty pochodne
SOJA i produkty pochodne
MLEKO i produkty pochodne (łącznie z laktozą)
ORZECHY
SELER i produkty pochodne
GORCZYCA i produkty pochodne
NASIONA SEZAMU i produkty pochodne
DWUTLENEK SIARKI
ŁUBIN i produkty pochodne
MIĘCZAKI i produkty pochodne

Numer partii – artykuły rolno-spożywcze wprowadzane do obrotu znakuje się widocznym, czytelnym i nieusuwalnym kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej, umożliwiającym identyfikację artykułu rolno-spożywczego z danej partii produkcyjnej. Środki spożywcze w opakowaniach jednostkowych znakuje się kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej na opakowaniu albo etykiecie. W przypadku opakowań zbiorczych, kod identyfikacyjny partii produkcyjnej umieszcza się na opakowaniu albo pojemniku lub podaje w dokumentach przewozowych lub innych dokumentach towarzyszących. Środki spożywcze w opakowaniach jednostkowych znakuje się kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej na opakowaniu albo etykiecie. Partia produkcyjna rozumiana jest jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach. Jeżeli nie jest możliwe jednoznaczne odróżnienie kodu identyfikacyjnego od innych informacji zawartych w oznakowaniu, kod identyfikacyjny należy poprzedzić literą „L”, np. L 123 2020.

INFORMACJE UMIESZCZANE DOBROWOLNIE

Rocznik – jako rocznik wina podaje się rocznik zbioru winogron. Minimum 85% winogron musi być wówczas zebranych w danym roku (nie dotyczy to jakiejkolwiek ilości produktów sektora wina stosowanych do dosładzania, expedition liqueur ani tirage liqueur). W przypadku produktów sektora wina tradycyjnie otrzymywanych z winogron zbieranych w styczniu lub lutym, rocznik pojawiający się na etykiecie produktów sektora wina jest rocznikiem odpowiadającym poprzedniemu rokowi kalendarzowemu.

UWAGA! Podanie rocznika musi być poprzedzone certyfikacją.

Odmiany – nazwy odmian winorośli lub ich synonimy mogą być podane pod następującymi warunkami:

Odmiany winorośli należy umieszczać na etykiecie w porządku malejącym w według ich proporcjonalnego udziału i czcionką tego samego rozmiaru.

W przypadku produktów sektora wina wyprodukowanych w Unii nazwami odmian winorośli lub ich synonimami są nazwy i synonimy wymienione w klasyfikacji odmian winorośli, o której mowa w art. 81 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013.

W przypadku państw członkowskich zwolnionych z obowiązku klasyfikacji (Polska), o którym mowa w art. 81 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 1308/2013, nazwy odmian winorośli lub ich synonimy muszą być nazwami podanymi w „Międzynarodowym wykazie odmian winorośli i ich synonimów” prowadzonym przez Międzynarodową Organizację ds. Winorośli i Wina.

W przypadku produktów sektora wina pochodzących z państw trzecich warunki stosowania nazw odmian winorośli lub ich synonimów muszą być zgodne z zasadami mającymi zastosowanie w odniesieniu do producentów wina w danym państwie trzecim, w tym z zasadami ustanowionymi przez reprezentatywne organizacje zawodowe, a nazwy odmian winorośli lub ich synonimy muszą być nazwami określonymi w wykazie co najmniej jednej z następujących organizacji:

Międzynarodowej Organizacji ds. Winorośli i Wina
Międzynarodowego Związku Ochrony Nowych Odmian Roślin
Międzynarodowej Rady ds. Roślinnych Zasobów Genowych

UWAGA! Podanie nazw odmian musi być poprzedzone certyfikacją!

Zawartość cukru (dla win wytrawnych) – poza sytuacjami, kiedy jest to obowiązkowe (czyli dla win musujących)informacja ta jest fakultatywna choć praktycznie bardzo przydatna. Zawartość cukru oznaczana jest poprzez zastosowanie określeń takich jak:

wino wytrawne – jeżeli zawartość cukru nie przekracza 4 gramów na litr lub 9 gramów na litr, pod warunkiem że całkowita kwasowość wyrażona w gramach kwasu winowego na litr wynosi nie więcej niż 2 gramy poniżej zawartości cukru resztkowego (tak, wiem, boli od tego głowa :P)
wino półwytrawne – jeżeli zawartość cukru przekracza maksymalne ilości określone powyżej, ale nie przekracza 12 gramów na litr lub 18 gramów na litr, pod warunkiem że całkowita kwasowość wyrażona w gramach kwasu winowego na litr wynosi nie więcej niż 10 gram poniżej zawartości cukru resztkowego.
półsłodkie – jeżeli zawartość cukru jest wyższa niż maksymalne ilości określone powyżej, ale nie wynosi więcej niż 45 gramów na litr
słodkie – jeżeli zawartość cukru wynosi co najmniej 45 gramów na litr.

Wybrane metody produkcji

Wyrażenie „poddane fermentacji w butelce” można zastosować jedynie w odniesieniu do win musujących opatrzonych chronioną nazwą pochodzenia lub chronionym oznaczeniem geograficznym państwa trzeciego lub do gatunkowych win musujących, pod warunkiem że:

produktowi nadano charakter musujący poprzez wtórną fermentację alkoholową w butelce;
długość procesu produkcyjnego, włącznie z leżakowaniem w tym samym przedsiębiorstwie, w którym produkt został wytworzony, liczona od rozpoczęcia procesu fermentacji mającego na celu nadanie cuvée charakteru musującego nie jest krótsza niż dziewięć miesięcy;
proces fermentacji mający na celu nadanie cuvée charakteru musującego i okres pozostawania cuvée na osadzie nie był krótszy niż 90 dni;
produkt został oddzielony od osadu przez filtrowanie metodą obciągania lub przez degorżowanie.

Wyrażenia „poddane fermentacji w butelce przy użyciu metody tradycyjnej” lub „metoda tradycyjna” lub „metoda klasyczna” lub „klasyczna metoda tradycyjna” można stosować tylko do opisu win musujących opatrzonych chronioną nazwą pochodzenia lub chronionym oznaczeniem geograficznym państwa trzeciego lub do gatunkowych win musujących, pod warunkiem że:

produktowi nadano charakter musujący poprzez wtórną fermentację alkoholową w butelce;
produkt przez co najmniej dziewięć miesięcy przebywał bez przerwy razem z osadem w tym samym przedsiębiorstwie, w którym cuvée zostało wytworzone;
produkt oddzielono od osadu przez degorżowanie.

Wino musujące, gatunkowe wino musujące i aromatyczne gatunkowe wino musujące wyprodukowane w Unii wprowadza się do obrotu lub wywozi w szklanych butelkach typowych dla wina musującego zamkniętych za pomocą:

w przypadku butelek o nominalnej pojemności większej niż 0,20 litra: zamknięcia w kształcie grzybka, zrobionego z korka lub innego materiału, który może być używany w połączeniu ze środkami spożywczymi, utrzymywanego w miejscu poprzez klamrę, przykrytego, jeżeli to konieczne, przez kapsel oraz otoczonego folią, która w całości przykrywa zamknięcie oraz całą szyjkę lub jej część;
w przypadku butelek o nominalnej pojemności nieprzekraczającej 0,20 litra: jakiegokolwiek innego odpowiedniego zamknięcia.

Pozostałych napojów wyprodukowanych w Unii nie można wprowadzać do obrotu ani wywozić w szklanych butelkach typowych dla wina musującego lub w butelkach posiadających zamknięcie opisane w akapicie pierwszym.

Informacja o chronionej nazwie pochodzenia lub chronionym oznaczeniu geograficznym – jeśli dany produkt może identyfikować się którymś z tych oznaczeń, etykieta powinna zawierać oznaczenie termin chroniona nazwa pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne oraz przedmiotową chronioną nazwę pochodzenia lub stosownie chronione oznaczenie geograficzne.

UWAGA! Na winach bez ChNP lub ChOG (w Polsce ochrona taka obecnie nie występuje) nie można umieszczać nazw odmiejscowych i określeń geograficznych. Także nazwa winnica tożsama z nazwą miejscowości może budzić uzasadnione wątpliwości.

Określenie tradycyjne (dla produktów o chronionej nazwie pochodzenia lub oznaczeniu geograficznym) – jeśli danemu winu przysługuje taka ochrona.

Wspólnotowy symbol określający chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne – to miejsce na symbole przyjęte dla oznaczenia tych dwóch sposobów ochrony produktu.

Nowe obowiązki w zakresie etykietowania wina

Dnia 8 grudnia 2023 roku wejdzie w życie rozporządzenie 2021/2117, wprowadzające nowe wymagania w zakresie znakowania wina. Nowe informacje, które będą musiały być podane na etykiecie to:

zawartość odżywcza
wartość energetyczna
składniki które mogą wywołać alergię lub nietolerancje

Poza wymaganymi dotąd na etykiecie alergenami (w praktyce winiarskiej to głównie siarczyny), będziemy musieli umieścić także informację o potencjalnych alergenach. Muszą być one wyraźnie oznaczone i poprzedzone słowem „zawiera”.

UWAGA! Przepisy pozwalają na sprzedaż win wyprodukowanych przed 8 grudnia bez konieczności aktualizacji etykiet.

Informacje o wartości odżywczej i składników, o których mowa powyżej będą mogły być podane razem z innymi danymi, bezpośrednio na etykiecie wina. Możliwe będzie także podanie jedynie wartości energetycznej i przeniesienie pełnej informacji o składzie i wartości odżywczej do tzw. etykiety elektronicznej.

Więcej informacji TUTAJ